Dawno temu nad Bałtykiem. Gdynia lat 20. XX w. w obiektywie Romana Morawskiego (229 obiektów)
Port gdyński i powstające wraz z nim miasto należą do najważniejszych polskich przedsięwzięć gospodarczych XX w. Dokumentacją wizualną tego procesu zajmowało się wielu fotografów z całego kraju. Jednym z nich był Roman Morawski (1883-1931). Ten handlowiec i fotograf przybył do Gdyni w 1921 r. Niestety nie udało nam się ustalić jego wcześniejszych losów. Z ksiąg adresowych Lwowa wynika, że pracował tam handlowiec o tym imieniu i nazwisku, który prowadził sklep bławatny na ul. Sykstuskiej 2. Nie ma jednak pewności, czy chodzi o tę samą osobę.
Roman Morawski był prawdopodobnie pierwszym fotografem, który na stałe osiedlił się w Gdyni. Przy ul. Starowiejskiej 2 otworzył pierwszą w Gdyni hurtownię materiałów piśmienniczych i biurowych. W tym samym miejscu prowadził także hurtową i detaliczną sprzedaż wyrobów tytoniowych. Był jednym z założycieli Towarzystwa Kupców Samodzielnych w Gdyni. Oprócz handlu zajmował się również fotografowaniem. Przy Szosie Gdańskiej 71 (ob. ul. Morska) prowadził zakład fotograficzny, formalnie zarejestrowany na jego żonę Sewerynę. Zmarł 12 listopada 1931 r., został pochowany na Cmentarzu Witomińskim.
Pewnym paradoksem jest to, że Romana Morawskiego, który stworzył setki fotografii, przez wiele lat znaliśmy znamy jedynie z dwóch niezbyt wyraźnych zdjęć zachowanych w zbiorach Muzeum Miasta Gdyni. Zarówno biografia fotografa, jak i jego wizerunek wciąż pozostają dla nas zagadką. Chociaż w 2024 roku Muzeum Miasta Gdyni otrzymało w darze cztery fotografie sprzed 1920 r., na których widnieje Roman Morawski. Przekazane zostały przez dalszą rodzinę fotografa.
W swoich pracach autor uwiecznił sceny z życia miasta i jego mieszkańców, rozwój Marynarki Wojennej RP oraz floty wojennej. Można też zobaczyć na nich ludzi, którzy tworzyli port i miasto – od bezimiennych robotników i marynarzy przez przedstawicieli administracji samorządowej po dostojników odwiedzających Gdynię. Na pocztówkach fotograficznych autorstwa Romana Morawskiego można prześledzić, jak Gdynia przeistaczała się z wioski w duży port i miasto. W zbiorach Muzeum Miasta Gdyni posiadamy pond 330 zdjęć fotografa, chociaż w opublikowanej kolekcji prezentujemy ich 230.
Kolekcja zdigitalizowanych obiektów towarzyszyła wystawie Dawno temu nad Bałtykiem. Gdynia lat 20. XX wieku w obiektywie Romana Morawskiego, prezentowanej w Muzeum na przełomie 2019 i 2020 r., dofinansowanej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Dariusz Małszycki
Wybrana literatura:
Małszycki, Gdynia w obiektywie Romana Morawskiego na tle innych prac fotografów Gdyni lat 20. XX wieku [w:] Roman Morawski, red. Jacek Friedrich, Gdyni 20219 s. 8-15.
